Trong mắt nhiều người mới tiếp cận với tâm linh, thiền thường bị nhầm tưởng là một trạng thái tĩnh lặng lạ thường, hay là một cảm giác hạnh phúc, lạc thọ cần phải chiếm hữu. Dẫu vậy, khi tìm hiểu phương pháp Ngài Mahāsi cho người mới, người học sẽ khám phá ra một hệ tư tưởng khác hẳn: hành thiền không cốt để biến đổi mình thành một nhân vật khác, mà là để thấu thị bản thân một cách minh bạch trong từng sát-na.
Nghiên cứu kỹ các Ngài Mahasi bài giảng, Bậc Thầy luôn khẳng định một nguyên tắc mộc mạc mà uyên thâm: hãy liễu tri mọi sự vận động của thân và tâm, ngay tại trạng thái chân thực nhất của chúng. Chẳng cần phải tưởng tượng hay suy luận viển vông, cũng không cần nỗ lực tạo dựng bất kỳ trạng thái lạ lẫm nào. Yếu điểm thực hành chỉ nằm ở chữ "Biết" — một cái biết bền bỉ, chân thực và không phê phán.
Trong giai đoạn đầu, lối thực hành của Ngài Mahāsi rất phù hợp nhờ cấu trúc logic, minh bạch và tính thực tiễn cao. Người tu tập được hướng dẫn khởi đầu bằng một đối tượng thân thuộc: sự nhấp nhô của cơ bụng tương ứng với mỗi hơi thở. Lúc bụng phồng thì hay biết là “phồng”, lúc bụng xẹp thì hay biết là “xẹp”. Sự thực hành cốt yếu ở điểm này. Khi tâm bắt đầu xao lãng, chỉ cần nhận diện là “suy nghĩ”; khi có tiếng động lọt vào tai, hãy niệm “nghe”. Đừng nên phiền muộn hay cáu kỉnh với chính mình, mà hãy nhẹ nhàng dẫn tâm về với điểm tập trung chính yếu.
Trong khuôn khổ Ngài Mahasi bài giảng, Ngài hằng nhắc nhở: chính cái thấy biết tỉnh thức này, nếu được tiếp nối một cách chuẩn mực và không gián đoạn, sẽ dần hé lộ bộ mặt thực của anicca, dukkha và anattā trong vạn vật. Người mới tập không cần quá chú trọng vào việc hiểu sâu lý thuyết ngay lúc đầu. Chỉ cần tuân thủ đúng phương pháp, nhận thức sẽ tự động hoàn thiện dần.
Yếu tố then chốt khi học Ngài Mahāsi cho người mới chính là cách chúng here ta đối diện với việc hành trì. Ngài không tán thành việc ép xác khổ hạnh, cũng không chấp nhận sự buông thả. Điều cần thiết là sự tinh tấn cân bằng, chánh niệm chừng mực, cùng lòng kiên trì không mệt mỏi. Tu tập không phải là một cuộc chạy đua lấy thành tích, mà là con đường quay lại để thấu hiểu rõ ràng từng bước chân của thân tâm.
Chẳng những trong khi tọa thiền, Ngài Mahāsi còn khuyên hành giả ứng dụng chánh niệm vào bốn oai nghi: trong suốt các trạng thái đi, đứng, nằm hay ngồi. Lúc bước đi, hay biết mình đang đi; lúc đứng lại, hay biết mình đang đứng. Hệ quả là, hành thiền không còn là một công việc chỉ dành cho giờ giấc ấn định, mà len lỏi và trở thành một phần không thể thiếu của sinh hoạt thường nhật.
Dành cho những người bắt đầu, hệ thống Ngài Mahāsi cho người mới chính là lối thực hành chân thực và an toàn nhất. Không cần đến đức tin mù quáng hay những cảm giác siêu nhiên thoát tục. Điều kiện chỉ là sự thành thật để theo dõi, lòng kiên tâm để đi tiếp, và tâm khiêm cung để học hỏi từ mọi diễn biến trên thân tâm. Dựa trên đó, trí tuệ sẽ dần dần được khơi mở một cách tự tính.